بتن سبک یکی از انواع مصالحی است که امروزه با منظور کاهش بار وارده بر سازه ها و همچنین بهره مندی از دیگر مزایای آن مورد استفاده قرار می گیرند. سبکدانه های مختلفی مانند پرلیت یا لیکا در بتن سبک مورد استفاده قرار می گیرند و هر یک ویژگی های خاصی را به بتن می بخشند. بتن سبکدانه درون قسمت های مختلف داخلی سازه و روکاری ها مورد استفاده دارند. در این مقاله به بررسی کلی چیستی لیکا و بتن لیکا، ویژگی ها و کاربردهای آن و مقایسه این محصول با دیگر انواع بتن سبک مانند بتن پرلیت می پردازیم. این نوع بتن ها در جهان بازار و کاربرد گسترده ای دارند و انتخاب از بین انواع بتن با ویژگی های مختلف یکی از مسائل مهم صنعت ساخت و ساز و کاربردهای تجاری و عمومی دیگر در دنیای امروز است.

لیکا چیست؟

اگر گل رس در کوره هایی چرخان با دمایی بین هزار و صد تا هزار و دویست درجه پردازش شود سبکدانه ای ایجاد می شود که در ساخت بتن سبک کاربرد دارد. لیکا یک سبکدانه صنعتی است که تحت شرایط مذکور ایجاد می شود و دارای پوسته ای سرامیکی و هسته ای سلول سلول یا کندو شکل است. این موارد به شکل گلوله هایی مدور هستند و در هنگام خروج از کوره های گفته شده اندازه های مختلف و چگالی بالکی تقریبا برابر با سیصد و پنجاه کیلوگرم بر متر مکعب دارند.

سبکدانه ی رس منبسط شده یا لیکا ( LECA ) که برگرفته از سرحرف های عبارت « Light Expanded Clay Aggregate » است در صنایع ایران و زبان پارسی به نام سبکدانه ی صنعتی نیز شناخته می شود. این محصول برای اولین بار در سال ۱۹۱۷ در شهر کانزاس از ایالت میسوری ایالات متحده ی آمریکا تولید شده است و در ساخت کشتی یو اس اس سلما نیز در سال ۱۹۱۹ از آن استفاده شده است. بعد ها استفاده از این محصول در کشور های دیگر اروپایی و خاورمیانه افزایش یافته است.

بتن سبک لیکا

در بسیاری موارد ساخت و سازی که پایین آوردن وزن و بار سازه و عایق بندی آن مد نظر قرار می گیرد، محصول سبکدانه لیکا در ساخت بتن مورد استفاده قرار می گیرد. بتن سبک لیکا به طور گسترده در ساخت بلوک های بتنی، قسمت های پیش ساخته سازه ها و همچنین ساخت قسمت های مختلف سازه ها کاربرد دارد. ملات لیکا یا گروت لیکا یکی از زیرمجموعه های بتن لیکا است. معمولا گروت یا ملات با ترکیب مصالح چسباننده مانند سیمان و گچ با اجسام حجیم پرکننده مانند ماسه و یا سبکدانه هایی مانند پرلیت یا لیکا تشکیل می شود. ملات های لیکا از انواع ملات و یا بتن پایه سیمانی است و در سه نوع مختلف پلاستر (اندود کاری)، بنایی و آجرچینی و ملات هایی با جذب آب عرضه می شود. یکی دیگر از محصولات بتن سبکدانه لیکا ساخت بلوک های ساخت و ساز است. با ترکیب لیکا، سیمان و آب و با استفاده از قالب های مناسب تولید بلوک محصولی به دست می آید که نسبت به بلوک های ساخته شده با ریزدانه های طبیعی مانند ماسه بسیار سبک تر است و این ناشی از چگالی پایین لیکا می باشد. وزن فضایی این گونه بلوک ها در اکثر موارد از هزار و صد کیلوگرم بر متر مکعب کمتر است.

کاربردهای بتن سبک لیکا

سبکی قابل توجه، عایق کاری بالا، ماندگاری بالا، از بین نرفتن ساختار مواد، پایداری ترکیبات و خنثی بودن شیمیایی این محصول ویژگی هایی هستند که در لیکا به عنوان بهترین و پر کاربرد ترین سبکدانه وجود دارند. این مواد کاربرد فوق العاده ای در قسمت های مختلف سازه ها از جمله کف سازی و سقف سازی دارند. بتن لیکا این قابلیت را دارد که جایگزین بتن های مختلف مانند بتن با دانه های ماسه ای، بتن پایه پلیمری و بتن های با پایه مواد معدنی در قسمت های مختلف سازه و حتی سازه های بزرگ و پل ها و تونل ها را دارند این مواد قابلیت جذب آب را دارند و به این جهت در قسمت های کف که لازم است از جمع شدن آب جلوگیری شود و یا قسمت هایی که بهتر است از نفوذ آب جلوگیری کنند مانند سقف تونل ها مورد استفاده قرار می گیرند. سازه هایی که قابل حمل هستند مانند باربیکیوی پرتابل که لازم است سبک باشد نیز یکی از موارد مصرف بتن لیکا و گروت آن است.

انواع بتن سبک سبکدانه

بغیر از بتن لیکا می توان از بتن های سبک دیگری مانند بتن پرلیتی یا بتن پلیمری نیز نام برد. بتن پلیمری از رشته های رزین پلیمری تشکیل می شود و به این دلیل که پایه نفتی دارند در طبیعت باقی می ماند و آنچنان سازگاری زیادی با طبیعت ندارد. بتن پرلیتی نیز موارد کاربرد بسیار زیادی دارد و پرلیت نیز به عنوان یک سبکدانه طبیعی که از سنگ های آتشفشانی تشکیل می شود سازگاری بالاتری با طبیعت دارد. پرلیت بسیار سبک است و طی یک فرایند پردازش از سنگ خام ایجاد می شود. بعد از پردازش سنگ خام پرلیت و خارج شدن آب از ساختار این سنگ این سنگ تا چندین برابر منبسط می شود و چگالی بالک آن تا صد و پنجاه کیلوگرم بر متر مکعب است. نوعی دیگر از بتن سبک نیز وجود دارد که تخلخل آن با تزریق گاز بین اجزای بتن بالا می رود و این بتن بسیار سبک شده و به آن بتن گازی می گویند.

مزایای بتن لیکا در قیاس با دیگر انواع بتن سبکدانه

اولین و مهمترین ویژگی مثبت بتن لیکا سبک بودن آن نسبت به دیگر انواع بتن ها است. علاوه بر سبک بودن، این مواد و بتن آن دارای خاصیت بالای عایق کاری گرمایی و صوتی هستند. امروزه بهینه سازی مصرف انرژی در سازه های مسکونی اهمیت بسیار بالایی دارد و همچنین جلوگیری از ورود آلودگی های صوتی به منازل اهمیت بسیار بالایی در حفظ آرامش افراد دارد. بدین جهت استفاده از بتن های سبک و عایق مانند بتن لیکا می تواند کمک بالایی به اقتصاد و آرامش خانواده ها بکند.

مورد مثبت بعدی آسان تر بودن ساخت و اجرای این نوع بتن بر روی سازه ها است. این مسئله کمک شایانی به بهینه سازی اقتصادی پروژه ها از نظر مواد مصرفی، نیروی انسانی، هزینه های مالی و زمان انجام پروژه می نماید و به طور کلی جزو مصالح بهینه در ساخت و ساز است.