برای کامل کردن هر نوع از پروسه نیاز است تا افراد دخیل در آن با هم ارتباط داشته و وظایف خود را بشناسند سیستم و نقش های بیم نیز شامل افرادی می شود که دارای مسئولیت هایی در روند پیشرفت پروژه بوده و تقسیم بندی مشخصی دارند اما اصطلاح بیم به چه معناست؟  بیم یا مدلسازی اطلاعات ساختمان علمی است که برای مدلسازی اطلاعات پروسه یک ساخت و ساز به کار رفته و با توجه به مسئولیت های موجود در پروژه برای هر فرد نقش و وظایفی را مشخص می نماید و با استفاده از این مفهوم هر یک از افراد حاضر در پروژه وظایف مشخص شده خود را انجام می دهد تا مفهومی به نام ساخت و ساز ناب حاصل شود، در ادامه سعی می کنیم به نقش های بیم را به طور کامل شرح دهیم.

بیم چیست؟

بیم یا BIM مخفف کلمه BUILDING INFORMATION MODEL بوده و به معنای مدل اطلاعات ساخت و ساز می باشد، این استاندارد یک تعریف واحد برای مشخص کردن روند انجام پروژه، ارتباطات موجود در پروژه و افراد و نقش های آن ها را ارائه می کند که به این مسئولیت ها، نقش های بیم گفته می شود زمانی که این تعریف به طور کامل از زمان شروع و اجرا و پشتیبانی پروژه ایجاد شود می توان گفت به مفهومی به نام ساخت و ساز عالی دست یافته ایم.

شاید بتوان گفت مهمترین اصل در بیم شناخت روابط میان عوامل موجود در پروژه بوده تا به وسیله آن بتوان در تمامی مراحل، از شروع تا پشتیبانی پروژه به کامل کرد اطلاعات، مدیریت پروژه و پشتیبانی آن پرداخت بنابراین نیاز است تا با نقش های بیم آشنا باشیم.

مسئولیت مدیر پروژه در میان نقش های بیم

مدیر پروژه بیم استانداردهای مورد نیاز در پروژه را بر اساس خواسته مشتری تعیین می نماید همچنین این نقش مسئولیت ارایه منابع مورد نیاز پروژه و منابع موجود در حین اجرا پروژه را به عهده داشته و میزان مصرف منابع را در حین انجام پروسه مدیریت می نماید از دیگر مسئولیت های مدیر پروژه در میان نقش های بیم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هماهنگ سازی عوامل موجود در پروژه
• مشخص کردن روابط میان اعضای موجود در پروژه
• مدیریت منابع و برنامه ریزی استفاده از منابع در حین اجرای پروژه
• اطمینان از روند صحیح اجرای پروژه و کارکرد مناسب سیستم های موجود در پروسه
• کنترل استاندارد ها و بررسی معیار کنترل کیفیت
• فراهم سازی نقطه های تماس با مشتریان و سفارش دهندگان پروژه
• انتخاب و آموزش افراد مورد نیاز در انجام پروسه
• انطباق طرح های مدیریتی بیم با خواسته های مشتری

نقش تحلیلگر در میان نقش های بیم

نقش تحلیلگر در کنار مدیر پروژه یکی از مهمترین نقش های بیم می باشند، این افراد مسئولیت تحلیل، مستندسازی و انتخاب راه حل های مناسب برای مسائل و معضلات پروسه را به عهده داشته همچنین به عنوان مشاور مدیر اصلی شناخته می شوند از وظایف و ویژگی های تحلیلگر سیستم می توان به نکات زیر اشاره کرد:

• انتخاب استراتژی مناسب برای کسب و کار و روند پیشرفت پروسه
• مستند سازی و پشتیبانی از استراتژی انتخاب شده
• پاسخ مناسب به معضلات موجود در طی انجام پروسه
• اتخاذ روش مناسب مارکتینگ و ابزار بازاریابی در طی پروژه
• برنامه ریزی مناسب در پیشبرد استراتژی های اتخاذ شده

مسئولیت هماهنگ کننده در بیم

به صورت کلی می توان گفت هماهنگ کننده در سیستم بیم نقش اتصالات را ایفا می کند، هماهنگ کننده باید مدل های مربوط به هر قسمت پروژه را تبیین سازد به بیان دیگر می توان گفت پس از مدیر پروژه این هماهنگ کننده است که کار هماهنگی و پیشبرد پرسه را به عهده دارد با این تفاوت که مدیر پروژه مدیریت کل پروژه را به عهده داشته اما هماهنگ کننده مسئول بخشی است که توسط مدیر پروژه به او واگذار شده است از دیگر وظایف هماهنگ کننده می توان به این موارد اشاره کرد.

• کنترل کیفیت مربوط به بخشی که به هماهنگ کننده واگذار شده است
• هماهنگ کردن مدل ها متناسب با هر بخش
• تشخیص برخورد
• ارایه دستورالعمل برای افراد زیردست در بخش واگذار شده به هماهنگ کننده
• برقراری ارتباطات میان افراد بخش و برقراری ارتباطات با بخش های دیگر
• نظارت بر داده های مشترک و جلوگیری از تداخلات
• شبیه سازی فرایند کلی پروژه با استفاده از مدل بیم

سایر نقش های بیم

• مدلسازی در بیم: مسئولیت مدلسازی بیم به عهده فرد یا گروهی با نام مدلسازی بیم می باشد این افراد وظیفه کار بر روی مستندات و فایل های پروژه داشته و مستندات پروژه را به عنوان یک نقش یا مدل سازمانی فراهم و طبقه بندی می کنند از دیگر مسئولیت های مدلساز این موارد را می توان نام برد:

ایجاد نقشه های مناسب با توجه به اهداف پروژه

استخراج نقشه و مستندات مناسب با پروسه کار با توجه به مدل بیم

اطمینان از کیفیت و تناسب اطلاعات استخراج شده

• دولوپر نرم افزار های بیم: توسعه دهندگان وظیفه دارند نرم افزارهای سفارشی و مناسب برای سرورهای بیم را توسعه داده و یا با استفاده از مولفه سازی برنامه های  کوچکتر، نرم افزار بهینه برای سرور بیم تولید نمایند.
• نقش پژوهشگر در میان نقش های بیم: این افراد را معمولا محققان، اساتید دانشگاه و افراد متخصص در حوزه ی بیم تشکیل می دهند که کار توسعه و پژوهش در مورد بیم را به عهده دارند، محققان معمولا به صورت مستقیم در یک پروژه فعالیت نمی کنند اما نقش بسیار مهمی در بهینه سازی دانش بیم برای محیط زیست، اجتماع و صنعت دارند.

استفاده از نقش های سنتی در مسئولیت های بیم

• نقش طراح: به صورت کلی می توان گفت طراح مسئولیت ارایه یک طرح هندسی و انتزاعی از مدل بوده و با وسیله از آن زمانبندی ها را مشخص می کند، طراحی های سه بعدی نیز از اصلی ترین وظایف طراح در میان نقش های بیم می شود.
• مدیریت کیفی بیم: استفاده از نقشه ها و فایل های کاغذی در پروژه های بزرگ ملال آور و گاه غیر ممکن است مدیر کیفیت بیم با استفاده از گجت های هوشمند متصل به یک سرور واحد اطلاعات را با توجه به سطح دسترسی افراد در اختیارشان قرار می دهد بدین ترتیب اعمالی مانند تحلیل، بررسی کیفی و آمارگیری از مصرف منابع به سرعت و در کوتاه ترین زمان انجام شده و احتمال بروز خطا در محاسبات به صورت قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.
• مسئولیت نقشه بردار بیم: نقشه بردار با ارایه یک شکل سه بعدی و استفاده از نقشه برداری لیزری نمایش دقیقی از اهداف مورد نظر ارایه می کند این عمل دید کامل تری را برای مدیر پروژه و دیگر نقش های بیم فراهم ساخته و احتمال بروز ریسک را کاهش می دهد از طرف دیگر بیان اهداف مورد نظر برای سایر کارکنان ساده تر خواهد شد.